Norwegia: Prowadzenie firmy

Praca na własny rachunek to nie tylko szereg możliwości, ale przede wszystkim spore wyzwanie - przed założeniem firmy w Norwegii warto przeanalizować, czy to faktycznie dobre rozwiązanie. Wiele osób, ze względu na brak doświadczenia i obawę przed formalnościami, nie decyduje się na prowadzenie działalności. Własny biznes oznacza, że sami decydujemy o wszystkich istotnych aspektach pracy: kierunku prowadzonej działalności i jej rozwoju. To od naszych decyzji zależy przyszły zysk i rozwój firmy.

Podstawowy wybór dotyczy formy prawnej działalności, którą chcemy się zająć - przedsiębiorstwo powinno odpowiadać możliwościom właściciela i jego sytuacji. Zakres działalności początkowo może być wąski, jednak w miarę upływu czasu, może ulec rozszerzeniu. Podstawową formą prowadzenia działalności na terenie Norwegii jest firma jednoosobowa, czyli Enkeltpersonforetak (EPF) - kapitał własny nie jest wymagany, a koszt założenia działalności jest minimalny. Minusem jest brak rozdzielności pomiędzy majątkiem właściciela a majątkiem firmy - oznacza to, że odpowiedzialność za zobowiązania jest praktycznie nieograniczona. Dodatkowo przedsiębiorstwa w Norwegii zajmujące się handlem powinny zarejestrować się również w Foretaksregisteret - tutaj opłata skarbowa wynosi 5 570 NOK lub 6 797 NOK.

Firmy mają obowiązek rejestracji w ewidencji płatników VAT, jeżeli ich obroty w ciągu 12 kolejnych miesięcy przekroczyły 50 000 NOK. Sporym plusem prowadzenia firmy w Norwegii jest to, że załatwianie niezbędnych formalności jest stosunkowo proste - powszechna jest komunikacja w języku angielskim (czasem również w języku polskim), a system podatkowy i emerytalny jest przejrzysty. Dzięki temu obawy przed problemami związanymi ze sprawami urzędowymi nie powinny przesłaniać celu, jakim jest założenie działalności.

Decydując się na założenie firmy w Norwegii warto zwrócić uwagę na formalności, które powinny zostać dopełnione - od zgłoszenia do odpowiedniego urzędu, przez obowiązek podatkowy i dotrzymywanie terminów, aż po dbanie o bezpieczeństwo zatrudnionych pracowników.

1. Sama rejestracja działalności w urzędzie - przeprowadzona drogą elektroniczną przez portal Altinn.no lub tradycyjnie na przeznaczonym do tego druku - to dopiero początek. Aby firma mogła funkcjonować prawidłowo i w zgodzie z przepisami prawa, należy zadbać o to, aby wszystkie wymagane formalności zostały dopełnione.


2. Dobrą praktyką jest założenie firmowego konta - bedriftskonto - które umożliwi wszelkie powiązane z działalnością przepływy pieniężne. Do utworzenia tego typu konta potrzebny jest paszport oraz potwierdzenie rejestracji przedsiębiorstwa.


3. Następnie należy dokonać wpisów do odpowiednich rejestrów - w zależności od charakteru działalności - Merverdiavgiftsregisteret (rejestr VAT, wpisu dokonuje się w momencie, gdy w ciągu dwunastu miesięcy obroty firmy przekroczą 50 000 NOK), Foretaksregisteret (rejestr handlowy, wpisu dokonuje się jeśli firma zatrudnia ponad pięciu pracowników, zajmuje się handlem lub widnieje jako spółka AS) oraz NAV Aa-registeret (rejestr pracodawców, w przypadku, gdy w firmie zatrudniony jest co najmniej jeden pracownik).


4. Kolejnym obowiązkiem jest terminowość składania dokumentów - deklaracji VAT (co dwa miesiące) i rocznego zeznania podatkowego (do końca maja kolejnego roku po roku podatkowym).


5. W Norwegii, przedsiębiorcy posiadający własny biznes są zobowiązani do płacenia podatków - podatku dochodowego (Forskuddsskatt) i podatku VAT (jeśli firma widnieje jako płatnik VAT), a gdy zatrudniają pracowników, powinni płacić Arbeidsgiveravgift (podatek pracodawcy) oraz Forskuddstrekk (zaliczki za pracowników na podatek dochodowy).


6. Innymi obowiązkami, których należy przestrzegać prowadząc działalność w Norwegii są: porządek w dokumentacji firmy (fakturach, wyciągach z konta firmowego), bezpieczeństwo pracy (szkolenia BHP - gdy firma zatrudnia pracowników, karty branżowe - gdy wymaga tego profil prowadzonej działalności).


7. Ważne jest również dbanie o monitorowanie płatności - terminowe opłacanie dostawców / sprzedawców oraz otrzymywanie płatności za towar bądź usługę (weryfikowanie płatności pozwoli na bieżącą kontrolę zobowiązań i należności).

W Norwegii przedsiębiorcy mają możliwość skorzystania z różnych form dofinansowania prowadzonej działalności. Taka potrzeba pojawia się, gdy przedsiębiorca dysponuje małymi środkami albo w ogóle ich nie posiada, a konieczny jest zakup niezbędnego sprzętu czy urządzeń, wynajem lokalu pod firmę itp. W takich sytuacjach warto sprawdzić możliwe formy dofinansowania działalności gospodarczej w Norwegii.

Dofinansowanie na prowadzenie działalności w Norwegii może zostać udzielone przez:

• banki,
• urzędy gminy,
• NAV,
• organizacje.

Osobom, które zostały wysłane na permittering oraz tym, które zwolniły się z pracy bez uzasadnionego powodu, nie przysługuje dofinansowanie.

Norweskie banki i instytucje finansowe zazwyczaj decydują się na dofinansowanie w formie leasingu lub pożyczki i przychylnie patrzą na wnioski małych i średnich przedsiębiorstw - kluczowe jest uzasadnienie potrzeby dofinansowania: przedstawienie faktycznych potrzeb i możliwości przedsiębiorcy. W wielu sytuacjach dobrym wyjściem jest zwrócenie się o pomoc finansową do urzędu gminy na terenie której mieszka lub zamierza prowadzić działalność przedsiębiorca. Wspieranie przedsiębiorczości to jeden z celów, na który gminy często posiadają środki.

Inną formą wsparcia może być dofinansowanie z zajmujących się tym organizacji - Innovasjon Norge udziela wsparcia (w postaci pożyczki, kredytu czy dotacji) w wysokości ustalonej na podstawie zakładanego przez przedsiębiorcę celu oraz jego zdolności finansowej. Organizacja ta działa na terenie Norwegii i wspiera firmy, niezależnie od rodzaju ich działalności.
Innym rozwiązaniem może być pomoc z samego NAV-u - urząd wspiera stowarzyszenia i fundacje, przedsiębiorczość społeczną, różnego typu projekty oraz szkolenia.

Prowadząc działalność w Norwegii należy zarejestrować ją w określonych rejestrach - obowiązek wpisów do ewidencji jest uzależniony od rodzaju przedsiębiorstwa, charakteru jego działalności i obrotów firmy. Podstawą jest wpis do Enhetsregister - Rejestru Podmiotów Gospodarczych którego dokonać powinna każda osoba posiadająca firmę w Norwegii, niezależnie od rodzaju prowadzonej działalności.

Rejestr Przedsiębiorstw - Foretaksregister dotyczy wszelkiego rodzaju spółek i firm jednoosobowych, które zatrudniają ponad 5 pracowników oraz przedsiębiorstw handlowych. Zadaniem identyfikatorów jest poprawa bezpieczeństwa pracy oraz większa kontrola nad firmami, które działają i powstają w Norwegii.

Na identyfikatorach powinny zostać zawarte takie informacje, jak:

• nazwa przedsiębiorstwa
• dane osoby posiadającej identyfikator (imię, nazwisko, data urodzenia, płeć, podpis)
• dane osoby wystawiającej identyfikator (imię, nazwisko, adres)
• numer organizacyjny (organisasjonsnummer)
• termin ważności identyfikatora

Przedsiębiorcy w Norwegii, którzy współpracują z podwykonawcami lub zatrudniają ponad pięciu pracowników albo kierownicy, którzy odpowiadają za bezpieczeństwo podległych pracowników mają obowiązek ukończenia kursu HMS (BHP) - priorytetem jest zapewnienie bezpieczeństwa pracy.

Norweski przedsiębiorca musi liczyć się z kosztami prowadzenia działalności - od założenia firmy po jej codzienną pracę. Wiele z nich zależy od charakteru prowadzonej działalności, od obrotów firmy i ilości zatrudnionych pracowników.

Zasadniczo koszty prowadzenia działalności dzielą się na koszty stałe i koszty zmienne. Koszty firmy mogą być różne, w zależności od tego, jaki jest zakres świadczonych usług przez firmę, oraz rodzaj prowadzonej działalności - należy pamiętać o obowiązku udowodnienia zasadności poniesionych kosztów. Wpis do Enhetsregister - Rejestru Podmiotów Gospodarczych - którego powinien dokonać każdy norweski przedsiębiorca, niezależnie od formy prowadzonej działalności - jest darmowy. Za zgłoszenie do Rejestru przedsiębiorstw firma musi zapłacić około 2 265 kr przy rejestracji elektronicznej, a rejestrując się na miejscu w urzędzie około 2 832 kr.
Firma, która w ciągu roku osiąga obroty przekraczające 50 000 NOK, musi zostać wpisana do rejestru VAT.

W Norwegii podatek dzieli się na trzy stawki:

• 25% (stawka podstawowa),
• 15% (stawka zredukowana: artykuły spożywcze, napoje),
• 12% (stawka niska: telewizja, radio, kino).

Większość kosztów zależy od formy prawnej i specyfiki prowadzonej działalności gospodarczej w Norwegii.

Niekiedy firmy są zobowiązane do tego, aby wyrobić specjalne karty branżowe - Renholdskort (147,02 kr netto/sztuka) oraz Byggekort (105,25 kr netto/sztuka) - firmy sprzątające i firmy budowlane.

Spory koszt stanowią zatrudnieni pracownicy - tu również można podzielić koszty na stałe i zmienne. Firmy budowlane muszą opłacać RVO, która kontroluje przedsiębiorstwa tego typu. Kwota minimalna wynosi 250 NOK (zależnie od tego, ile firma zatrudnia pracowników). Właściciel firmy opłaca do 0,03% brutto z kwoty z zarobków pracowników, których posiada (tyczy się to osób pracujących bezpośrednio na terenie budowy, więc nie obejmuje pracowników administracyjnych i biurowych).

Firmy zatrudniające ponad pięciu pracowników czy współpracujące z podwykonawcami oraz kierownicy odpowiedzialni za bezpieczeństwo podwładnych obowiązkowo muszą przejść szkolenie HMS (BHP). Koszt kursu internetowego to około 1450 kr netto.

Podejmując się firmy w Norwegii, należy nastawić się na to, że mogą pojawić się ewentualne problemy - głównie finansowe. Warto w takim wypadku przeanalizować dostępne możliwości, a następnie wdrożyć takie, które przyniosą najlepsze rezultaty dla firmy. Sporym udogodnieniem dla norweskich przedsiębiorców jest możliwość rozłożenia zobowiązań wobec urzędów na raty - dzięki temu można rozwiązać krótkotrwałe problemy finansowe. Aby skorzystać z takiej opcji, konieczne jest złożenie odpowiednio przygotowanych dokumentów (np. zlecając to specjalistycznej firmie) do właściwego urzędu. Czasem możliwe jest także umorzenie części odsetek lub długu - wnioskowanie o umorzenie ma podstawy, w przypadku, gdy zysk faktyczny jest dużo mniejszy, niż wcześniej zadeklarowany - konieczne jest złożenie pisma, które zawiera rzetelną dokumentację, a ta jest podstawą do zmiany kwoty zaliczek.

Norweskie przepisy przewidują również możliwość zmiany kwoty zaliczki na podatek dochodowy w sytuacji, gdy faktyczny zysk jest zdecydowanie mniejszy niż ten wcześniej zadeklarowany - należy złożyć pismo zawierające rzetelną dokumentację stanowiącą podstawę do zmiany kwoty zaliczek - np. kopie kontraktów z kontrahentami w przypadku, gdy oczekiwany dochód z działalności uległ zmianie.

Inną formą próby rozwiązania problemów finansowych, z którymi boryka się firma w Norwegii jest skorzystanie z możliwości, jakie daje norweski sektor finansowy - pożyczka czy kredyt mogą pomóc, ale warto przeanalizować potencjalne następstwa takich zobowiązań - pożyczone środki trzeba zwrócić, dlatego nie jest to dobre rozwiązanie, gdy problemy finansowe są długotrwałe.

Firma zatrudniająca pracowników może skorzystać z permitteringu - w takiej sytuacji pracodawca zostaje zwolniony z obowiązku zapłaty wynagrodzenia, które wypłaca NAV. Permittering może trwać maksymalnie 49 tygodni. Gdy minie 30 tygodni zwolnienia, pracodawca płaci przez pięć kolejnych dni, a przez kolejne 19 tygodni płaci NAV. Skorzystanie z permitteringu jest możliwe, gdy powód będący przyczyną problemów finansowych jest uzasadniony, a pracownik spełnia określone warunki. Oczywistym rozwiązaniem jest postawienie na pozyskiwanie nowych klientów i rozszerzenie współpracy z obecnymi - sukces takich działań gwarantuje płynność finansową firmy. Pomóc może właściwie dobrana reklama - pomoc specjalisty, który optymalnie dobierze strategię marketingową odpowiednią dla danego typu działalności jest niezbędna, aby korzyści były wymierne do zainwestowanych środków.

Prowadzenie własnej firmy w Norwegii wiąże się z możliwością skorzystania z norweskich świadczeń socjalnych, chociażby zasiłku chorobowego czy macierzyńskiego. W przypadku, gdy właściciel firmy korzysta ze zwolnienia 50%, wtedy przedsiębiorstwo może uzyskiwać przychody, ale jedynie dotyczących prac, których nie obejmuje zwolnienie (np. biurowych).

Do 17 dnia zwolnienia, świadczenie chorobowe wypłacane jest przez NAV, a jego wysokość jest liczona bazując na dochodzie z roku poprzedniego.

W Norwegii wszystkim kobietom, które mają minimum pół roku przepracowane w ciągu dziesięciu miesięcy, a ich dochód osiągnął próg odprowadzania składek emerytalnych, przysługuje zasiłek macierzyński. Dodatkowo, dochód musi wynosić co najmniej połowę ustalonej przez NAV kwoty - grunnbeløp.
Przedsiębiorca, który zatrudni się we własnej firmie zyskuje status pracownika oraz wszelkie związane z nim prawa - wynagrodzenie, urlop wypoczynkowy czy odszkodowanie za wypadek przy pracy. Część z folketrygden jest obowiązkowa - zapewnia mieszkańcom Norwegii prawo do świadczeń emerytalnych. Emerytura od pracodawcy to programy emerytalne obowiązkowe, dotyczące większości pracowników. Dodatkowo pracodawca może podpisać umowę z avtalefestet pensjon - AFP - dzięki czemu jego pracownicy nabywają prawo do emerytury dodatkowej. Emerytura przysługuje w Norwegii osobom, które należą do norweskiego systemu ubezpieczeń społecznych od co najmniej trzech lat. Można jednocześnie pracować zarobkowo i pobierać świadczenia, niezależnie od wynagrodzenia.

Zasady przyznawania świadczeń emerytalnych różnią się w zależności od daty urodzenia danej osoby:

• dla osób urodzonych przed rokiem 1954 → stosowane są stare zasady,
• dla osób urodzonych między rokiem 1954 a 1962 → stosowane jest połączenie starych i nowych zasad,
• dla osób urodzonych po 1962 roku → stosowane są nowe zasady obliczania emerytur.

Pobierając norweskie świadczenie emerytalne można przebywać poza granicami kraju, jeśli spełnione zostają określone warunki:

• pobyt za granicą do 12 miesięcy - emeryt pozostaje członkiem folketrygden pod warunkiem przebywania w Norwegii co najmniej przez 6 miesięcy w każdym roku kalendarzowym,
• pobyt za granicą powyżej 12 miesięcy - emeryt przestaje być członkiem folketrygden i traci prawo do pobierania świadczenia (podobnie jest, gdy w ciągu co najmniej dwóch następujących po sobie lat pobyt wynosił więcej niż 6 miesięcy w roku).

Firma jednoosobowa (EPF - Enkeltpersonforetak) zazwyczaj sprawdza się w przypadku osób, które nie są w stanie przewidzieć przyszłych zysków i zamierzają obracać stosunkowo małymi środkami prowadząc swój biznes w Norwegii. Założenie firmy w Norwegii jest stosunkowo proste, a co więcej może odbyć się drogą elektroniczną (trwa około 4-6 dni). Aby założyć firmę należy posiadać stały numer personalny i kody MinID, które umożliwiają logowanie na portalu Altinn.no.

Przedsiębiorca zobowiązany jest do opłacania podatku dochodowego w wysokości 22% od zysku firmy oraz składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości 11,4%.

Każdego roku należy złożyć deklarację podatkową, w której wskazuje się przewidywaną kwotę zysku, na podstawie której urząd wylicza podatek opłacany w czterech ratach - 15 marca, 15 czerwca, 15 września i 15 grudnia. Działalność należy zgłosić do rejestru płatników VAT, gdy jej obroty w ciągu kolejnych 12 miesięcy przekroczą 50 000 NOK. VAT rozliczany jest na podstawie deklaracji składanej w formie elektronicznej (www.altinn.no):

• 10 kwietnia (za styczeń, luty),
• 10 czerwca (za marzec, kwiecień),
• 31 sierpnia (za maj, czerwiec),
• 10 października (za lipiec, sierpień),
• 10 grudnia (za wrzesień, październik),
• 10 lutego (za listopad, grudzień).

Jeśli właściciel firmy jednoosobowej zatrudnia pracowników, jest zobowiązany do odprowadzania opłat - z tytułu zatrudnienia pracownika: 14,1% od wynagrodzenia brutto, ubezpieczenie emerytalne: 2% od wynagrodzenia brutto, ferienpenger: 10,2% od wynagrodzenia brutto - łącznie 26,3% od kwoty wynagrodzenia brutto.

NUF (Norskregistrert utenlandsk foretak) jest norweskim oddziałem firmy zagranicznej - firma ma siedzibę na terenie Polski, jednak zlecenia wykonuje w Norwegii. Założenie NUF-u wymaga rejestracji w Brønnøysundregistrene (www.brreg.no). Należy złożyć wniosek o nadanie norweskiego numeru organizacyjnego. We wniosku powinny znaleźć się dokumenty dotyczące firmy:

1. akt założycielski,
2. statut firmy,
3. wpis do rejestru (KRS albo CEIDG),
4. dane adresowe,
5. pełnomocnictwa.

oraz dokumenty, jakie dotyczą oddziału, który chcemy utworzyć w Norwegii.

1. nazwa oddziału,
2. zakres działalności,
3. dane osobowe osób mających podejmować decyzje związane z zobowiązaniami prawnymi. W przypadku spółek potrzebne będą również dane zarządu.

Konieczna jest także rejestracja w Rejestrze Podmiotów Gospodarczych (Enhetsregister), której muszą dokonać wszyscy norwescy przedsiębiorcy. Firmy zatrudniające pracowników powinny zgłosić ich pobyt na terenie kraju w Centralnym Urzędzie Podatkowym ds. Zagranicznych (SFU - Sentralskattekontoret for utenlandssaker), a także zarejestrować ich na policji.

NUF jest zobowiązany do rejestracji w ewidencji płatników VAT, jeśli jego obroty w ciągu kolejnych dwunastu miesięcy przekroczą 50 000 NOK.

Założenie spółki AS w Norwegii trwa do czterech tygodni - aby zarejestrować firmę należy uiścić opłatę skarbową za wpis do Foretaksregisteret (Rejestr Przedsiębiorstw - www.brreg.no) - opłata ta wynosi 5 570 NOK lub 6 797 NOK.

Spółka zobowiązana jest do powołania zarządu (z obowiązkiem przeprowadzania posiedzeń co najmniej raz do roku) i posiadania pełnej księgowości. Przynajmniej jeden z udziałowców spółki powinien posiadać stały numer personalny. W przypadku spółki AS majątek właścicieli jest odrębny od majątku firmy - zobowiązania z tytułu działalności ściągane są jedynie do wysokości kapitału zakładowego. W przeciwieństwie do działalności jednoosobowej w spółkach istnieje konieczność dokumentowania każdego przepływu pieniędzy.

Udziałowcy otrzymują wynagrodzenie na zasadzie zatrudnienia, dywidendy lub wynagrodzenia udziałowców. Zaliczki na podatek dochodowy spółki AS opłacają w dwóch ratach:

• 15 lutego,
• 15 kwietnia.

Rejestrując firmę w Rejestrze Podatników VAT (Merverdiavgiftsregisteret) konieczne jest wypełnienie i wysłanie drogą elektroniczną dostępnego na portalu Altinn.no formularza, lub wypełnienie papierowej wersji - Formularz BR-1080) i złożenie go bezpośrednio w placówce lokalnego urzędu podatkowego (skattekontoret) albo Enhetsregisteret.

Norweski VAT dzieli się na trzy grupy:

• podstawową - 25%,
• zredukowaną - 15%,
• niską - 12%.

Stawka zredukowana (15%) odnosi się do produktów spożywczych i napojów, a stawka niska (10%) do usług transportowych (transport osób) i m.in. biletów do kina.

Podatek VAT w Norwegii rozlicza się poprzez deklarację podatkową, którą można złożyć poprzez portal www.altinn.no. Firma ma obowiązek wykazania wszystkich poniesionych kosztów oraz przychodów. Podczas przygotowania raportu VAT uwzględnić w nim należy wyciągi za dany okres czasu z konta bankowego (kontoutskrifter), wystawione przez firmę faktury (przychodowe), poniesione w danym okresie koszty (paragony, faktury) i inne dokumenty, na przykład umowa najmu lokalu i karta pojazdu.

Na fakturach wystawianych przez przedsiębiorstwo będące płatnikiem VAT powinien widnieć skrót MVA - oznacza to, że do każdego towaru bądź usługi doliczana jest odpowiednia stawka podatku.

W przypadku importu towarów płatnicy VAT rozliczają dostawy poprzez deklarację podatkową - obowiązek naliczenia i rozliczenia podatku spoczywa na danej firmie.

Od działalności prowadzonej w Norwegii należy odprowadzać podatek dochodowy - w wysokości 22% od zysku firmy. Każdego roku urząd ustala progi podatkowe, które wskazują sposób opodatkowania nadwyżki dochodu - po ich przekroczeniu przedsiębiorstwa muszą opłacać zwiększony podatek. Podatek dochodowy należy opłacać w trybie zaliczek - ich kwota jest wyliczana przez urząd. Terminy natomiast, są zależne od formy działalności.

W przypadku firm jednoosobowych płatność podatku dochodowego przebiega według schematu:

• deklaracja wysokości zysku (po rozpoczęciu działalności bądź na początku roku kalendarzowego),
• zaliczki na podatek dochodowy (płatne 15 marca, 15 czerwca, 15 września i 15 grudnia),
• złożenie zeznania podatkowego (do 31 maja roku następnego).

Spółki AS w styczniu kolejnego roku rozliczeniowego otrzymują wyliczone przez urząd (na podstawie dochodu firmy z poprzednich lat) zaliczki na podatek dochodowy, które należy opłacić w wyznaczonych terminach.

Podatek dochodowy - spółka AS:

• 15 lutego,
• 15 kwietnia.

W Norwegii przedsiębiorca ma możliwość samemu obliczyć przewidywany zysk i podać tą kwotę w deklaracji podatkowej przed tym, jak zrobi to urząd. Firma płaci zaliczki, a podatek dochodowy jest opłacany z dochodów faktycznych w następnym roku.

Faktury mogą być wystawiane przez każdą firmę, która została zarejestrowana w Brønnøysundregistrene - urząd nadaje norweski numer organizacyjny oraz posiada firmowy numer konta bankowego.

Aby faktura wystawiona w Norwegii miała ważność powinna zawierać wszystkie wymagane informacje, które jednoznacznie będą wskazywały na sprzedawcę i nabywcę usług czy towarów. Nieprawidłowo wystawioną fakturę można skorygowana za pomocą kreditnoty, czyli faktury kredytującej.
Jeśli przedsiębiorstwo nie jest płatnikiem VAT, może wystawiać faktury z VAT-em zerowym - VAT 0%. Jeśli obroty firmy przekroczyły 50 000 NOK (w ciągu kolejnych dwunastu miesięcy) należy zarejestrować działalność w ewidencji płatników VAT, a na fakturach umieszczać skrót MVA, który oznacza, że do towarów / usług doliczana jest odpowiednia stawka podatku. Jeśli przedsiębiorca zamierza wystąpić na drogę sądową, powinien wysłać dłużnikowi inkassovarsel. Wysyłanie upomnień jest obligatoryjne, jednak aby móc skierować sprawę do sądu czy firmy windykacyjnej wysłanie wezwania do zapłaty - inkassovarsel - jest konieczne. W dokumencie trzeba określić termin spłaty zadłużenia i całkowitą kwotę wierzytelności.

Ubiegając się o spłatę należności wierzyciel może wysłać dłużnikowi upomnienia - purring - do kwoty długu doliczana jest opłata za nieuregulowanie należności - purregebyr, którą reguluje inkassoforskriften).

Domagając się spłaty należności można wysyłać purringi, a w ostateczności inkassovarsel lub odczekać 14 dni od daty płatności faktury i wysłać wezwanie. Dopiero wtedy wierzyciel ma prawo do podjęcia ostatecznych środków w celu odzyskania długu - przy pomocy windykacji (inkasso) lub sądu.

Ostatni etap stanowi wysłanie betalingsoppfordring - żądania uregulowania płatności (w terminie minimum 14 dni po wysłaniu inkassovarsel).

Firma może skorzystać z pomocy forliksrådet - norweskiej rady polubowno-arbitrażowej, która rozpatruje sprawy związane z długami za towary i usługi. Wierzyciel powinien zgłosić sprawę w gminie, w której dłużnik mieszka bądź prowadzi działalność.

Przedsiębiorca, który zamierza zatrudnić pracownika powinien:

1. dokonać wpisu do Aa-register et - na druku Samordnet registermelging del 1(BR-1010B) w punkcie 3.3 należy zaznaczyć JA i wysłać do BRØNNØYSUNDREGISTRENE,
2. otworzyć konto bankowe, które będzie służyło do zabezpieczenia zaliczki na podatek dochodowy za pracownika (Skattetrekkskonto),
3. podpisać z pracownikiem umowę, która powinna być sporządzona w wersji papierowej, w dwóch egzemplarzach, może być również przygotowana w dwóch językach. Zawarte w umowie stawki nie mogą być mniejsze niż te, które są ustalone przez urząd. Ze względu na to, że co roku ulegają one zmianom, warto je monitorować,
4. zgłosić pracownika do NAV-u przy pomocy druku A-melding. Należy to zrobić do piątku następnego tygodnia po podpisaniu umowy.
5. opłacać obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne (OTP - Obligatorisk tjenestepensjon; za każdego pracownika zatrudnionego na co najmniej 3/4 etatu; składka ta stanowi minimum 2% wynagrodzenia i jest kosztem pracodawcy - nie jest potrącana z wypłaty pracownika),
6. pracownik jest zobowiązany do dostarczenia Skattekort (w innym wypadku może zostać obciążony zaliczką na podatek dochodowy w wysokości 50%) oraz numeru personalnego i numeru konta bankowego (norweskie prawo nie przewiduje wypłaty wynagrodzenia gotówką).

Zatrudniając pracowników warto pamiętać o kosztach, jakie generują. Koszty stałe stanowią 26,3% kwoty wynagrodzenia brutto:
• opłata z tytułu zatrudnienia (14,1% od wynagrodzenia brutto),
• ubezpieczenie emerytalne (2% od wynagrodzenia brutto),
• ferienpenger (10,2% od wynagrodzenia brutto - pracownicy do 60 roku życia, 12,5% od wynagrodzenia brutto - pracownicy powyżej 60 roku życia).

Koszty zmienne to około 5% od kwoty wynagrodzenia brutto m.in:
• zasiłki chorobowe,
• szkolenia pracowników,
• odzież robocza.
Feriepenger (urlop wypoczynkowy) jest świadczeniem, które przysługuje każdemu pracownikowi. Wynagrodzenia urlopowe i prawo do wypoczynku zapewnia Norweska Ustawa Urlopowa.
Wysokość świadczenia zależy od całości pensji (podstawy oraz prowizji), jaka została zarobiona w roku poprzednim. Do tej kwoty wlicza się również zasiłek chorobowy i opiekuńczy. W Norwegii zgodnie z prawem świadczenie urlopowe wynosi 10,2% wypracowanej podstawy (stawka może być wyższa) - osobom po 60 roku życia przysługuje minimum 12,5% wypracowanej podstawy wynagrodzenia.

Jeśli pracownik znajduje się na zasiłku chorobowym lub macierzyńskim również przysługuje mu wynagrodzenie urlopowe - za zasiłek chorobowy - 48 pierwszych dni, za zasiłek rodzicielski - pierwsze 12 lub 15 tygodni.